NHẬN DIỆN RỦI RO PHÁP LÝ TRONG DOANH NGHIỆP
PHẦN A: KHÁI NIỆM CHUNG
1. Khái niệm:
Rủi ro pháp lý là những sự kiện khách quan, xảy ra bất ngờ, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, bị gây nên bởi yếu tố chủ quan của doanh nghiệp và yếu tố khách quan từ bên ngoài xảy ra trong quá trình hoạt động.
2. Đặc điểm:
- Rủi ro pháp lý là một sự kiện khách quan, xảy ra bất ngờ;
- Doanh nghiệp có thể lường trường cũng như không thể lường trước sự kiện đó;
- Rủi ro pháp lý ẩn chứa nhiều mối nguy (khách quan và chủ quan);
- Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến rủi ro pháp lý là các quy định pháp luật.
PHẦN B: PHÂN LOẠI:
I. NHÓM RỦI RO CHỦ QUAN (CÓ THỂ LƯỜNG TRƯỚC ĐƯỢC)
1. NHÓM TRANH CHẤP NỘI BỘ
a) Tranh chấp thành viên góp vốn:
- Tranh chấp quyền quản lý, điều hành;
- Tranh chấp tài sản công ty;
- Tranh chấp trong quá trình chào bán, chuyển nhượng, tặng cho vốn góp;
- Tranh chấp số liệu báo cáo tài chính;
- Tranh chấp tài sản góp vốn là bất động sản;
- Tranh chấp về thẩm quyền quyết định;
- Tranh chấp quyền kiểm soát.
b) Tranh chấp lao động:
- Tranh chấp chấm dứt hợp đồng lao động;
- Tranh chấp tiền lương;
- Tranh chấp trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc;
- Tranh chấp thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi;
- Tranh chấp về an toàn lao động và kỷ luật lao động;
c) Tranh chấp bảo hiểm xã hội:
- Tranh chấp về mức đóng bảo hiểm xã hội;
- Tranh chấp về thủ tục bảo hiểm xã hội;
d) Lợi dụng danh nghĩa gây thiệt hại tài sản công ty:
- Thất thoát tài sản do quy trình kiểm soát nội bộ yếu;
- Ký kết giao dịch trái thẩm quyền;
- Vụ lợi cá nhân như: nhận huê hồng, khai chênh lệch giá, bán hợp đồng …
e) Mất cắp nội bộ:
- Mất cắp trong quá trình xuất nhập kho;
- Mất cắp trong quá trình sản xuất, mua bán hàng hóa;
- Mất cắp do các nguyên nhân khác.
2. NHÓM TRANH CHẤP BÊN NGOÀI
a) Tranh chấp hợp đồng:
- Rủi ro do thiếu thẩm định năng lực tài chính, uy tín của đối tác;
- Rủi ro do vô hiệu hợp đồng (hình thức và nội dung);
- Rủi ro do các điều khoản của hợp đồng không chặt chẽ;
- Rủi ro do thỏa thuận điều khoản thẩm quyền giải quyết tranh chấp;
- Rủi ro do không am hiểu thông lệ kinh doanh quốc tế;
b) Tranh chấp ngoài hợp đồng:
- Bị kiện vì vi phạm sở hữu trí tuệ;
- Bị người khác khai thác, sử dụng trái phép quyền sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp;
- Bị người khác cạnh tranh không lành mạnh;
- Bị tiết lộ thông tin kinh doanh nội bộ;
- Bị tiết lộ bí mật công nghệ;
3. NHÓM TRANH CHẤP VỚI CƠ QUAN NHÀ NƯỚC
a) Nghĩa vụ thuế:
- Bị truy thu thuế;
- Bị xử phạt hành chính về thuế;
b) Nghĩa vụ bảo hiểm xã hội:
- Bị truy thu bảo hiểm xã hội;
- Bị xử phạt hành chính về bảo hiểm xã hội.
c) Vi phạm hành chính:
- Bị xử phạt vi phạm hành chính về các lĩnh vực khác: lao động, môi trường, vi phạm luật doanh nghiệp …
II. NHÓM RỦI RO KHÁCH QUAN (KHÔNG THỂ LƯỜNG TRƯỚC ĐƯỢC)
1. NHÓM RỦI RO DO CHÍNH SÁCH:
- Chính sách pháp luật thay đổi gây ra thiệt hại cho doanh nghiệp;
2. NHÓM RỦI RO KHÁCH QUAN KHÁC:
- Một công nghệ mới ra đời làm triệt tiêu công nghệ hiện tại của doanh nghiệp;
PHẦN C: NGUYÊN NHÂN:
I. THÓI QUEN
- Doanh nghiệp không có thói quen tuân thủ và thượng tôn pháp luật;
- Doanh nghiệp chưa có thói quen sử dụng luật sư riêng;
II. THIẾU HIỂU BIẾT PHÁP LUẬT VÀ THÔNG LỆ KINH DOANH
- Kiến thức pháp luật của cán bộ chủ chốt doanh nghiệp bị hạn chế;
- Trong bộ máy quản lý thiếu cán bộ pháp chế, luật sư riêng;
- Thông lệ kinh doanh quốc tế rất phức tạp, vị thế doanh nghiệp Việt Nam quá non trẻ trong các giao dịch thương mại quốc tế;
III. THIẾU CHUẨN BỊ
- Công tác chuẩn bị để thực hiện việc đàm phán, ký kết hợp đồng kém;
- Thiếu chuẩn bị kiến thức liên quan đến giao dịch sắp thực hiện;
- Thiếu chuẩn bị nhân sự chuyên ngành để lường trước và đối phó với những rủi ro pháp lý có thể xảy ra;
- Thiếu công tác tiên liệu các rủi ro pháp lý thường gặp;
IV. THIẾU KINH NGHIỆM
- Thiếu kinh nghiệm tổ chức bộ máy quản lý;
- Thiếu kinh nghiệm kiểm soát các quy trình hoạt động trong doanh nghiệp;
- Thiếu kinh nghiệm dự đoán các rủi ro pháp lý có thể xảy ra;
- Thiếu kinh nghiệm xử lý nhanh các tình huống rủi ro pháp lý trước khi xảy ra hậu quả.
PHẦN D: GIẢI PHÁP:
I. NHẬN DIỆN CÁC MỐI NGUY VÀ CẢI TIẾN:
Như đã nêu ở trên, rủi ro pháp lý có đến từ các mối nguy chủ quan và khách quan. Tuy nhiên, mối nguy chủ quan là mối nguy quan trọng và quyết định. Để có thể nhận diện được các mối nguy chủ quan, doanh nghiệp cần có kế hoạch và tổ chức thực hiện một cuộc kiểm tra nhận diện rủi ro, bao gồm:
1. Kiểm tra tính tuân thủ luật doanh nghiệp;
2. Kiểm tra tính tuân thủ luật lao động và bảo hiểm xã hội;
3. Kiểm tra vấn đề hợp đồng;
4. Kiểm tra nhận thức về sở hữu trí tuệ;
5. Kiểm tra nhận thức về luật cạnh tranh;
6. Kiểm tra việc kiểm soát các quy trình phối hợp ẩn chứa nhiều mối nguy;
II. BỒI DƯỠNG KIẾN THỨC PHÁP LUẬT TỔNG QUAN CHO CÁN BỘ QUẢN LÝ:
Bạn cần tổ chức thuê luật sư, giảng viên pháp luật về đào tạo tại công ty hoặc cử cán bộ đi học tại các cơ sở đào tạo về các nội dung tổng quan về pháp luật doanh nghiệp:
1. Pháp luật doanh nghiệp;
2. Pháp luật hợp đồng;
3. Pháp luật về thương mại;
4. Pháp luật lao động, bảo hiểm xã hội;
5. Pháp luật thuế;
6. Pháp luật về sở hữu trí tuệ;
III. XÂY DỰNG QUY TRÌNH KIỂM SOÁT RỦI RO PHÁP LÝ
Các danh mục cần tổ chức xây dựng:
1. Tái cấu trúc lại bộ máy tổ chức doanh nghiệp theo hướng gọn nhẹ, phân chia trách nhiệm, quyền hạn rõ ràng;
2. Xây dựng các quy trình kiểm soát thường xảy ra rủi ro như quy trình thu mua, quy trình thu chi tài chính, quy trình xuất nhập hàng hóa, quy trình bán hàng, quy trình kiểm soát hợp đồng …
IV. TRANG BỊ THƯ VIỆN PHÁP LUẬT
Cần phải có một tủ sách pháp luật hoặc thư viện điện tử trong công ty. Doanh nghiệp cũng có thể sử dụng dịch vụ cung cấp văn bản pháp luật của các hãng luật.
V. THUÊ LUẬT SƯ RIÊNG HOẶC THÀNH LẬP BỘ PHẬN PHÁP CHẾ
Cách tốt nhất và cũng là hiệu quả nhất để hạn chế rủi ro pháp lý là thuê luật sư riêng cho doanh nghiệp và tổ chức thành lập bộ phận pháp chế.
(Trích dẫn)